Geçmişine saygısı olmayan toplumların gelecekten de beklentileri büyük olamaz. Eski yapıların gelecek nesillere aktarılması da geçmişe ve o milletin kültürlere saygısının bir sonucudur. Tarihi eserler, yılların yıpratıcılığı, tabi afetler, yağışlar, güneşin etkileri ve insan faktörleri sonucu yıpranmakta, onarım ve güçlendirme işlemlerine ihtiyaç duymaktadır.
Restorasyon işleri, sıradan bir inşaat tadilat işi gibi yapılamaz. Tarihi Eserlerin Restorasyonu yapılırken işlerinde uzman mimar, mühendis, sanat tarihçisi, arkeolog, ustalar beraber ve birbirlerinin beceri ve ihtisaslarına saygılı çalışmalıdır. Bu ekip işin büyüklüğü ve yapının önemine göre çok daha çeşitlendirilebilir. Oluşturulan ekip röleve projesinden itibaren birlikte çalışmalı, restorasyon imalatları, bitine kadar görevlerine devam etmelidirler.
Tarihi Eserlerin Restorasyonu işlerinde, o eserin mahiyeti ve görünüşü değiştirilmemeli, yapıldığı zamanın şartlarına yakın malzemeler kullanılmalıdır. Restorasyon işi sırasında binanın güçlendirme ihtiyacı da doğabilir. Tarihi eserlerin büyük çoğunluğu yığma yapılardır. Statik güçlendirmeye ihtiyaç varsa, bu konuda çalışmaları olan İnşaat Mühendislerinden proje ve imalat çeşitlerinde destek alınmalıdır. Eski eserler, birçok deprem yaşamış ve üzerlerinde bunların etkilerini taşıyor olabilirler. Bazı eserler ise, zemin sorunları nedeni ile güçlendirme ihtiyacı duyabilirler. Tarihi eserlerin hemen yakınlarında yapılan binalar, bu güzel eserleri hem estetik hem de statik yönden olumsuz etkilemektedir. Restorasyon sırasında, güçlendirme kararı da verildiyse öncelikle bina güçlendirilmeli daha sonra diğer imalatlara başlanmalıdır.
Tarihi Eserlerin Restorasyonu işlerinde kesinlikle kullanılacak malzeme ve harçlar yapıda kullanılan ile aynı veya çok benzer olmalıdır. Kullanılan taşlar yapıdan alınacak numuneler ile karşılaştırılarak benzer ocaklardan temin edilmelidir. Bağlayıcılar o günkülere benzer olarak kullanılmalı, modern malzemelerin kullanımından kaçınılmalıdır. Kurulan iskeleler yapıya zarar vermemeli, yapı üzerine delikler açılmasından itina ile kaçınılmalıdır. Binadaki dökülen sıvalar soyulurken, kullanılacak tüm aletler hassas kullanılmalı, daha hızlı yapım adına mevcut duvar malzemelerine zarar verilmemelidir. Röleve projesi çok ayrıntılı hazırlanmalı, söküm yapılacaksa hepsi numaralandırılmalıdır. Çok acıdır ki bazı Tarihi Eserlerin Restorasyonu uygulamaları güzel sonuç vermemekte, 600 yıllık bir eser sanki geçen sene yapılmış izlenimi vermektedir. Unutulmamalıdır ki asıl olan, binanın mevcut görüntüsünün ve insanlarda oluşturduğu etkilerin aynen muhafaza edilmesidir.
Tarihi Eserlerde Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Günümüz teknolojisinde çok çeşitli bina güçlendirme teknikleri vardır. Fakat tarihi eserlerin güçlendirmesinde her yöntem rahatlıkla kullanılmaz. Eserlerin görünüşlerini bozacak, yaşını yanlış yansıtacak güçlendirme teknikleri kullanılması doğru değildir. Tarihi eserlerin güçlendirmesi esnasında gergi çubukları kullanma, enjeksiyon, kenet atma, bilezik uygulaması, polimer lifli uygulamalar gibi yöntemler kullanılmaktadır.
Bazı durumlarda zeminden dolayı sıkıntılar olmakta, yapı etrafında zemin sondajları yapılarak elde edilen tüm değerler ayrıntılı bir şekilde incelenmelidir. Yapı temellerine, çevreden gelen su zarar veriyorsa, çevresel drenaj yapılmalı bu drenaj kesinlikle şehir yağmur suyu hattına uygun bir şekilde bağlanmalıdır. Yapılan hesaplamalarda temel boyutları yetersiz geliyorsa, eserin mevcut temeline uyacak malzemeler ile temel ebatları büyütülmeli, eski ve yeni temel birbirlerine uygun bir şekilde bağlanmalıdır. Bina duvarlarından gelen yüklerin yeni temele aktarılması sağlanmalıdır. Bu işlemler yapılırken kesinlikle binanın eski bir eser olduğu unutulmamalıdır.
Tarihi Eselerde Kenet Atma Nedir?
Tarihi Eserlerin Restorasyonu sırasında eserlerin güçlendirme işleri yapılırken, kenet atma işi çoğunlukla kubbeli yapılarda uygulanır. Özellikle cami kubbelerinde kubbe malzemesinin veya kurşunun dökülmesi gibi durumlarda bu şekilde lokal güçlendirme yapılır. Bu uygulamaların hangi büyüklükte ve nerelere yapılacağını geniş bir heyet tarafından karar verilmelidir.
Gergi Çubuğu İle Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Tarihi eserlerin iç duvarlarında çatlaklar varsa ve bu yapısal çatlaklar ise gergi çubukları kullanılır. Çatlak boyuna ise duvar boyunca yerleştirilen gergi çubukları vasıtasıyla duvardaki sıkıntılar giderilmeye çalışılır.
Enjeksiyon İle Güçlendirme Nasıl Yapılır?
Bina taşıyıcı duvarlarında oluşan çatlaklar enjeksiyon uygulamaları ile güçlendirilebilir. Enjeksiyon uygulaması uygun ekipman, kaliteli malzeme ve deneyimli ustalık isteyen bir işlemdir.
Tarihi eserlerin gelecek nesillere aktarılması amacı ile oluşturulan 1964 tarihli Venedik Tüzüğünde “Geleneksel tekniklerin yetersiz kaldığı yerlerde, koruma ve inşa için bilimsel verilerle ve deneylerle geçerliliği saptanmış herhangi çağdaş bir teknik kullanılarak kültür varlığı sağlamlaştırılabilir.” maddesi vardır. Bu madde çok fazla esnetilmeden Tarihi Eserlerin Restorasyonu ve güçlendirilmesi eserin ruhuna uygun olarak yapılmalıdır.
